İbrahim Gündüz
Anayasa Mahkemesi açıkça “Kadınlar isterse, evlenmeden önceki soyadlarını evlendikten sonra da tek başına kullanabilir” derken ve iktidardan buna uygun bir düzenleme yapmasını beklerken, iktidar Yüksek Mahkeme’nin bu kararını yok saydı.
İPTAL ETTİ
Anayasa Mahkemesi, 22 Şubat 2023 tarihinde Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesinde yer alan ve evlenen kadınların, evlenmeden önceki soyadlarını TEK BAŞINA kullanmalarını engelleyen hükmü eşitliğe ve AİHM kararlarına aykırı bularak iptal etti.
AKP iktidarının bu karara uygun yeni bir düzenleme yapması beklenirken, yeni getirilen yargı paketinde Anayasa Mahkemesi’nin eşitliğe aykırı bularak iptal ettiği mevcut durum aynen korundu. Yani AKP iktidarı, KADINLARIN EVLİLİK ÖNCESİ SOY ADLARINI İSTERLERSE TEK BAŞINA KULLANABİLMELERİNE KARŞI ÇIKTI.
TARİHSEL SÜREÇ
Erkekler doğumlarından ölümlülerine kadar aynı soyadını taşıyabilme hakkına sahip olduğu halde, Türk Medeni Kanunu ile bu hak kadınlara tanınmamış ve 1926’dan 1997’ye kadar evlenen kadının mutlak olarak kocasının soyadını alması zorunlu kılınmıştı. 1997 yılında yapılan bir kanun değişikliği ile dileyen kadının kocanın soyadının önünde kendi soyadını kullanması mümkün hale gelmişti.
Anayasa Mahkemesi, kadın örgütlerinin uzun mücadelesi sonucunda bireysel başvurunun da getirilmesinden sonra, “Kadının, kocasının soyadını kullanmak zorunda olmadığı, bunun bir hak ihlali olduğu” gerçeğini kabul etti.
FARKLI MUAMELE
Anayasa Mahkemesi kararında, “Erkek evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra da tek başına kullanabildiği hâlde, kadının ancak kocasının soyadının önünde kullanabileceği öngörüldüğünden, eşler arasında cinsiyet temelinde farklı muamelenin yapıldığı açıktır” denildi.
Kadının evlenmeden önceki soyadını tek başına kullanmasına izin verilmemesinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olduğunu belirten Yüksek Mahkeme kararında, “Evlenmeden önceki soyadının evlendikten sonra da tek başına kullanılması bağlamında kadın ve erkek arasında kuralla öngörülen farklı muamelenin eşitlik ilkesini ihlal ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralın Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir“ denildi.
KADIN ÖRGÜTLERİNİN MÜCADELESİ
Yani Anayasa Mahkemesi, kadın örgütlerinin iptal başvurusu üzerine kadınların eşitlik isteğini kabul etti. Buna göre kadın isterse evlenmeden önceki soyadını tek başına kullanacak, isterse de eşinin soyadını kullanacak; isterse de ikisini birden. Elbette erkekler için de aynı hak söz konusu. İsteyen erkek eşinin soyadını da kendi soyadıyla birlikte kullanabileceği gibi isterse eşinin soyadını da alabilecekti.
AÇIK KARARI GÖRMEZDEN GELDİ
Ancak AKP iktidarı, Anayasa Mahkemesi’nin bu açık kararına uygun bir düzenleme yapması gerekirken, Meclis’e sunulan son yargı paketi taslağında Anayasa Mahkemesi’nin bu açık kararı görmezden gelindi ve mevcut durumun aynen korunmasını istedi.
